هفت‌برکه (گریشنا): در اولین روز از دوره‌ی نشست‌های خبری با ادارات شهرستان گراش، رییس اداره امور آب رودرروی خبرنگاران نشست و به سوالاتشان پاسخ داد. این نشست خبری روز شنبه بیست و ششم فروردین ۹۶ در سالن کنفرانس فرمانداری گراش برگزار شد، و خبرنگاران هفت‌برکه و عصر گراش در آن حضور داشتند.
حبیب‌الله منتظری، رئیس اداره‌ی امور آب شهرستان گراش است. در این نشست خبری، او درباره‌ی مهم‌ترین موضوعات مربوط به تامین آب، از جمله تعداد چاه‌های مجاز و غیر مجاز، وضعیت آب زیرزمینی دشت گراش، و وضعیت آب سد سلمان فارسی صحبت کرد.
با توجه به این که اداره امور آب یکی از ادارات تازه‌تاسیس شهرستان گراش است، مختصری درباره تاسیس اداره توضیح دهید.
اداره‌ی امور آب از آبان ماه ۹۴ با همکاری فرمانداری، شهرداری، شورای اسلامی شهر و هیات امنای مسجد صاحب‌الزمان(عج) فعال شد. این اداره خدمت‌رسانی به مردم گراش را به صورت رسمی از یکم آذر ماه سال ۹۴ آغاز کرد. خدماتی که قبلا بیش از یک ماه طول می‌کشید، در خصوص صدور مجوز‌هایی که باید از شیراز صادر شود، با ایجاد اداره امور آب در شهرستان گراش، این صدور مجوزها در کمتر از پانزده روز انجام می‌شود. از این بابت شرایط خوبی ایجاد شده است برای مردم و اهالی و امیدوارم که همه راضی باشند و ما بتوانیم خدمات شایسته‌تری ارائه کنیم.
در سال جاری نیز بنای کار ما بر حفظ روال گذشته است. به علاوه‌ی این که سعی داریم در بخش خدمات‌رسانی نیز به واسطه این که کلیه خدمات ما از نیمه‌ی دوم سال گذشته از طریق دفاتر پیشخوان دولت قابل عرضه است، فعال‌تر عمل کنیم. مخصوصا متقاضیانی که در روستا هستند، فقط مراجعه می‌کنند به دفاتر پیشخوان یا پست‌بانک روستایی و درخواستشان را آنجا ثبت می‌کند و با کمترین مراجعه حضوری کارشان را انجام می‌دهند. امیدوارم بتوانیم با حمایت فرمانداری و فرماندهی و ریاست دادگاه در راستای حفاظت از منابع آب در جهت انسداد چاه‌های غیر مجاز و فاقد پروانه و مانع شدن در برابر تخلفاتی که در زمینه منابع آبی وجود دارد، روند خدمات‌رسانی را تسریع کنیم.
تفاوت وظایف و عملکرد اداره امور آب با اداره آبفا چیست؟
در خصوص وظایفی که ما بر عهده داریم و تفاوت آن با اداره آبفا در بخش شهر و روستا، باید بگویم که ما زیرمجموعه‌ای از وزارت نیرو هستیم که تامین آب با ما است و آبفا توزیع‌کننده آب است. یعنی الان آب شرب شهرستان گراش، البته در حال حاضر فقط شهر گراش، از سد سلمان تامین می‌شود. سازه‌ی سد و خط انتقال را آب منطقه‌ای به عنوان تامین‌کننده آب ایجاد کرده است. اما توزیع آب در بین مشترکین، وظیفه آبفا است که در بخش شهر، آبفای شهری و در بخش روستایی، آبفای روستایی این کار را انجام می‌دهند. ما در شهرستان گراش به عنوان نماینده آب منطقه‌ای در خدمت مردم هستیم. آب مورد نیاز روستاها از طریق چاه‌های آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود. دادن مجوز حفر چاه‌های آب زیرزمینی هم از طریق ما و آب منطقه‌ای انجام می‌شود. یعنی تامین‌کننده آب ما هستیم و توزیع‌کننده آب ادارات آبفا هستند.
عملکرد اداره در سال گذشته چگونه بوده است؟
در سال ۹۵ ما ۱۵۲ مورد تقاضای سوخت که مربوط به چاه‌های دیزلی است را از طریق سامانه‌ای که برای این امر طراحی شده و مربوط به شرکت نفت است، تایید کردیم که معادل ۶۶۵ هزار و ۸۸۰ لیتر گازوییل است. به واسطه تقسیم وظایفی که در این زمینه انجام شده، ما مخاطب اول هستیم برای چاه‌های کشاورزی. اول ما تایید می‌کنیم و بعد جهاد کشاورزی، و بعد با تایید شرکت نفت، متقاضیان سوخت از جایگاه پخش تحویل می‌گیرند.
در سال ۹۵، ما ۱۳۳ مورد تمدید پروانه بهره‌برداری داشتیم. ۱۸ مورد صدور مجوز بهره‌برداری؛ و ۵۲ فقره صدور مجوز کف‌شکنی و جابه‌جایی چاه. ۹۹ مورد هم رسیدگی به سایر درخواست‌ها از جمله تغییر نام و استعلام‌هایی که در خصوص رودخانه‌ها انجام می‌شده، چون متولی رودخانه‌ها از لحاظ بستر و حریم آب‌راه‌ها، طبق قانون توزیع عادلانه آب، سازمان آب منطقه‌ای است و ما در شهرستان به عنوان نماینده آب منطقه‌ای خدمات ارائه می‌کنیم.
در سال ۹۵، ۲۲ مورد کنتور حجمی بر روی چاه‌های کشاورزی نصب شده و با همکاری شرکت توزیع برق شهرستان، حدود هشتاد مورد از چاه‌های کشاورزی مجهز به کنتور هوشمند آب و برق شدند. برای کنترل برداشت آب زیرزمینی، این وسایل اندازه‌گیری تاثیرگذر است.
در این سال ما پنج مورد توقیف دستگاه حفاری غیرمجاز داشتیم که در حال حفاری غیر مجاز چاه بودند. یک دستگاه تراکتور توقیف شده به انبار مرکزی شرکت سهامی آب منطقه‌ای در شیراز منتقل شده و چهار مورد دیگر کمپرسور بوده که دوره‌ای از توقیف را سپری کردند و بعد از اخذ تعهد، آنها را ترخیص کردیم.
چند حلقه چاه در شهرستان گراش مجوز حفر و بهره‌برداری دارند؟
ما چهارصد و هفتاد چاه داریم که مجوز حفر و بهره‌برداری دارند. یعنی کل چاه‌های پروانه‌دار ما ۴۷۰ مورد است که از این تعداد ۳۳ مورد صنعتی و دو منظوره کشاورزی- صنعتی است و ۲۶ مورد هم چاه‌های آبفا است و همچنین چاه‌های آب‌رو و فاضلاب که تامین‌کننده‌ی آب شرب و بهداشت است. از این تعداد، هجده حلقه چاه در خود شهر گراش با تولی‌گری آبفای شهری داریم، و از این هجده حلقه چاه، ده حلقه چاه فعال و هشت حلقه غیرفعال است که برای شرایط اضطراری در نظر گرفته شده است.
در بخش روستایی، هشت حلقه چاه داریم که آب شرب و بهداشت بخش ارد و خود شهر ارد از دو حلقه چاه تامین می‌شود. زینل‌آباد یک حلقه چاه دارد و برای دهستان فداغ و خلیلی که به صورت مجموعه است، سه حلقه چاه که در محدوده سیاسی شهرستان لارستان و در محدوده شهر عمادده قرار دارد و به وسیله خط انتقال به این دو دهستان آورده می‌شود.
آماری از تعداد چاه‌های غیر مجاز دارید؟
از ابتدای سال ۹۵ که یک گروه گشت و کنترل به مجموعه ما اضافه شد، اولویت اول ما همین آماربرداری از چاه‌ها بود. از لحاظ چاه‌های غیر مجاز، به واسطه قانونی که مصوبه سال ۱۳۸۹ است، چاه‌های فعال کشاورزی مغفوله قبل از سال ۸۵؛ یعنی چاه‌های فعال کشاورزی که قبل از سال ۸۵ حفر شده بودند، با بررسی‌هایی که به واسطه وزارت نیرو انجام می‌گرفت می‌توانستند پروانه بهره‌برداری بگیرند. در راستای آن قانون، سامانه‌ای ایجاد شده بود و متقاضیان این چاه‌ها تا اواخر سال ۹۲ در آن ثبت نام کردند. در مجموع ۲۵۵ مورد از چاه‌های فاقد پروانه در این سامانه ثبت‌نام کردند و تشکیل پرونده دادند و ما بررسی و تعیین تکلیف این پرونده‌ها را بر عهده داریم.
ما بیشتر از ۲۸۰ حلقه چاه با این وضعیت در گراش داریم که ۳۲ حلقه چاه را در سال ۱۳۹۵ پر کردیم و ۲۵۵ مورد مانده است که به واسطه ثبت‌نام در سامانه و طی کردن روال قانونی، فعلا ما نمی‌توانیم اقدام به پر کردن آنها بکنیم. ولی امکان دارد از بین این ۲۵۵ حلقه چاه، بسیاری از آنها هم غیر مجاز باشد. به هر حال باید مشخص می‌شد چه تعداد چاه فاقد پروانه داریم و چه تعداد ثبت‌نام کردند و چه تعداد نکردند و به واسطه حقی که با این قانون برای آنها ایجاد شده، ما نمی‌توانیم آنها را پر کنیم. لازم است پرونده آنها بررسی شود و در کمیسیون آب‌های زیرزمینی نظر دهند و اگر به این نتیجه‌ای برسند، برای پر شدن حکم صادر شود. پس از ابلاغ حکم به متقاضی، در صورتی که اعتراضی نداشته باشد، ما می‌توانیم آن چاه را پر کنیم. شاید پنجاه درصد این چاه‌ها شرایط قانون تعیین و تکلیف نداشته باشند و الان ما نمی‌توانیم اقدام کنیم.
از بین این ۲۵۵ حلقه چاه، آیا هیچکدام مجوز بهره‌برداری دارند؟
حتی مجوز حفر هم ندارند. تا قبل از این که قانون وضع شود، در واقع چاه غیر مجاز و فاقد پروانه بودند که می‌شد آنها را پر کرد، ولی بنا به دلایلی کار انجام نشده و این قانون وضع شده و کار بررسی چاه‌ها را به تاخیر انداخته است. از لحاظ این که فاقد پروانه هستند، ما هیچ خدماتی به آنها ارائه نمی‌کنیم و از نظر ما این ۲۵۵ حلقه چاه هیچ رسمیتی ندارند.
به نظرتان این تعداد چاه زیاد نیست؟
متاسفانه برخی مسائل از جمله نظارت ناکافی و مسائل متعدد اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تاثیرگذار در سنوات قبل، باعث شده حفر چاه غیرمجاز داشته باشیم که این رقم را بالا برده است. اما پس از این که ما در شهرستان مستقر شدیم، از آبان ۹۴ با قاطعیت اجازه ندادیم حتی یک چاه جدید حفر شود و توقیف‌هایی که انجام دادیم نشان‌دهنده‌ی این است که ما موفق بودیم. بخش عمده و اصلی این موفقیت به خاطر لطف خدا و احساس مسئولیتی است که شهروندان نسبت به این قضیه داشتند. چرا که ما از لحاظ نظارت و حفاظت، تعداد پرسنل زیادی نداریم که کل محدوده شهرستان را پوشش دهیم. اما گزارش‌های مردمی در راستای جلوگیری از حفر چاه‌های جدید و توقیف حفاری‌ها خیلی به ما کمک کرده است. ضمن قدردانی از مردم، تقاضا دارم این لطف و همکاری را با ما داشته باشند چرا که خدمتی است برای آیندگان.
رسیدگی به پرونده‌های چاه‌های غیرمجاز چقدر طول می‌کشد؟
زمانی که قانون آن وضع شد، مدت‌زمانی برای آن تعیین شده بود. اما وزارتخانه و مجلس یک سری ملاحظاتی را در راستای بهتر انجام شدن قانون در نظر گرفتند. این تاخیر به واسطه دستورالعمل‌ها و بخش‌نامه‌های جدیدی است که صادر شده است. اما ما امیدواریم چون هشتاد درصد تشکیل پرونده دادند، این کار سریع انجام شود.
دلیل اصلی تاخیر هم این است که در مرکز استان فقط یک کمیسیون داریم برای بررسی پرونده‌های این‌چنینی. از کل استان فارس تمام پرونده‌ها باید برود در آن کمیسیون بررسی شود و آن تاخیر هم به واسطه شرایطی است که آنجا وجود دارد.
البته برای آن‌هایی که پرونده تشکیل دادند، بازدید کارشناسی و مراحل گزارش‌نویسی انجام شده و حتی تعدادی در کمیسیون اولیه بررسی و جواب داده شده و بعضی از متقاضیان اعتراض کردند که در کمیسیون آب زیرزمینی و یا کمیسیون دوم دارد بررسی می‌شود. این روند باید طی شود.
چند حلقه چاه را در سال‌های گذشته پلمب کردید؟
در سال ۹۵ با همت و همکاری دادگاه، فرماندهی نیروی انتظامی و تلاش همکارم آقای میرزایی، ما موفق شدیم ۳۲ حلقه چاه را پر کنیم. این یکی از تکالیفی بود که ما در راستای طرح احیا و تعادل‌بخشی سفره‌های آب زیرزمینی موفق به انجامش شدیم. امیدوارم با حمایت فرماندار و قاضی و فرماندهی انتظامی، در سال ۹۶ هم بتوانیم این روند را ادامه دهیم.
در چه صورت مجوز حفر چاه می‌دهید؟
بعد از این که در سال ۷۳ دشت گراش دشت ممنوعه شد، توسعه بهره‌برداری هم ممنوع شد. به واسطه این ممنوعیت، از آن تاریخ مجوز حفر چاه کشاورزی صادر نشده و نخواهد شد. مگر این که چاه‌های غیر مجاز در سنوات قبلی حفر شده باشد. در جریان برنامه‌های پنج‌ساله طی هر برنامه بخشی از آب به عنوان تخصیص جدید از طریق وزارت نیرو معرفی می‌شود که این صرفا جهت موارد صنعتی است، مثل چاه‌هایی که برای صنایع مربوط به بخش کشاورزی یا مرغداری‌ها و دامداری‌ها وجود دارد. که ممکن است یک سری چاه‌هایی از این طریق مجوز گرفته و حفر شده باشند که این‌ها صرفا جهت مصارف صنعتی استفاده می‌شوند.
در کل مجوز حفر چاه جدید داده نشده است، ولی چاه‌هایی که مجوز داشتند اما با کمبود آب مواجه بودند، برای کف‌شکنی و جابه‌جایی مجوز گرفته‌اند. یعنی به شرط پر شدن چاه قبلی، مجوز بهره‌برداری از چاه جدید صادر خواهد شد.
آیا باران‌های اخیر تاثیر زیادی بر سطح آب‌های زیر زمینی داشته است؟
ما از سال ۸۷ با بحران خشکسالی مواجه بودیم و تا قبل از سال ۹۵ بارش خوبی نداشتیم. در این مدت سطح آب زیرزمینی به واسطه برداشت‌هایی که انجام شده به‌گونه‌ای افت کرده که دشت گراش سال ۷۳ ممنوعه اعلام شد. ممنوعیت این دشت تا سال ۱۴۰۰ تمدید شده است و به واسطه بحرانی که در شرایط فعلی برای آب زیرزمینی وجود دارد، فعلا با این شرایط فکر نکنم که قانون عوض شود. بارش چیزی است که می‌بینیم، ولی آب زیرزمینی موردی است که کسی نمی‌بیند، و چون نمی‌بینند تصورشان بر این است که آب هست. تا آب هست برمی‌داریم و وقتی تمام شد، خدا کریم است. این دیدگاه وجود دارد.
باران تاثیر مقطعی دارد. یعنی بارندگی که انجام می‌گیرد، کمکی است برای همان فصل کشت. حداقل به واسطه نفوذی که آب باران در زمین دارد، سطح آب زیرزمینی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، ولی مقطعی است و زیاد نیست. در بعضی مناطق که در جوار رودخانه‌ها و آبراهه‌ها و مسیل‌ها هستند، شاید یک تا دو متر سطح آب زیرزمینی بالا بیاید، ولی این مقطعی است، به خاطر این که آب همان‌طور که در سطح جریان دارد، در زیر زمین هم جریان دارد و برداشت آب هم بیش از خروجی آب زیرزمینی بوده است.
پایین رفتن سطح آب زیرزمینی، چه خطراتی در بر دارد؟
منابع آب زیرزمینی منابع محدودی هستند که متاسفانه به واسطه برخی مسائل به شدت مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال در خود دشت گراش که از سال ۱۳۷۳ ممنوعه اعلام شده، از لحاظ توسعه‌‌ی بهره‌برداری، ما سالانه یک متر افت سطح آب زیرزمینی داشتیم و الان با ۲۵/۱ صدم میلیون متر مکعب کسری مخزن مواجه هستیم. خیلی‌ها فکر می‌کنند بارندگی اخیر خیلی تاثیر گذاشته و توقعاتی از ما دارند، اما به واسطه برداشت بی‌رویه، متاسفانه سطح آب زیرزمینی افت زیادی داشته و در درازمدت اگر نتوانیم جلو افت آب زیرزمینی را بگیریم، تبعات و مشکلاتی به دنبال خواهد داشت.
از جمله به خاطر همین برداشت‌ها و تخلیه سفره‌ی آب زیرزمینی، ممکن است بحث فرونشست زمین ایجاد شود. اگر شهر گراش با فرونشست زمین مواجه شود، شرایط حاد و بحرانی به وجود می‌آورد که امیدوارم با همکاری مردم به آن شرایط نرسیم و قبل از این که اوضاع بحرانی و سخت شود جلو تبعات را بگیریم.
این برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی مخاطراتی نیز با خود به همراه دارد که به غیر از فرونشست زمین، بحث تغییر کیفیت آب هم است. اندازه‌گیری و بررسی‌هایی که انجام شده به وضوح تغییر کیفیت و خراب شدن کیفیت آب زیرزمینی به دلیل برداشت زیاد و تغذیه کم را نشان می‌دهد.
قطعا ما در شرایط بحرانی آب زیرزمینی هستیم، اما چون قابل رویت نیست، برای مردم قابل درک نیست. ولی به واسطه چاه‌های مشاهده‌ای که داریم در سطح دشت‌ها، ما سطح آب زیرزمینی را به صورت ماهیانه اندازه‌گیری می‌کنیم و این روند به گونه‌ای است که این بحران کماکان ادامه دارد. این مسائل دست به دست هم داده تا تمدید ممنوعیت دشت گراش تا سال ۱۴۰۰ ادامه پیدا کند.
سیاست کلی در جهت کم کردن سرعت افت سطح آب زیرزمینی در گراش چیست؟
بیش از ۹۵ درصد استفاده آب زیرزمینی در شهرستان گراش در زمینه مصارف کشاورزی است و خواه‌ناخواه مسائلی است که به الگوی کشت و مسائل کشاورزی برمی‌گردد. البته مدیریت جهاد کشاورزی و سازمان جهاد کشاورزی فارس این مسائل را پیگیر هستند. شاید یک سری موارد مانند اصلاح الگوی کشت، اجرای آبیاری نوین، جایگزینی گیاهانی با نیاز آبی کمتر از لحاظ حفاظت منابع آب و جلوگیری از افت بیشتر آب زیرزمینی موثر باشد.
در خصوص وظایفی که ما بر عهده داریم، کنترل برداشت‌ها را در اولویت قرار دادیم. نصب کنتور‌هایی که به صورت حجمی برای چاه‌های دیزلی انجام می‌شود و کنتور‌های هوشمند که برای چاه‌های برقی انجام می‌شود، در همین راستا است. برخورد با متخلفینی که اضافه برداشت آب زیرزمینی و یا بحث انتقال آب به اراضی غیر تحت شرب و آب فروشی داشتند؛ مواردی است که در سال ۹۵ شناسایی کردیم و اخطاریه‌هایی ارسال کردیم. الحمدالله بعضی‌ها هم تمکین کردند. البته تعدادی باقی مانده‌اند که امیدوارم بتوانیم این‌ها را هم به سرانجام برسانیم.
دوست داریم مشکلات به مسائل قضایی و قانونی کشیده نشود. دوست داریم شهروندان خودشان بدون دخالت قضایی و قانونی همکاری کنند و به فکر منابع آب زیرزمینی شهر باشند. گاهی منافع شخصی زودگذر باعث می‌شود رو بیاورند به این سمت به ویژه بحث فروش و انتقال آب. ما تا می‌توانیم سعی می‌کنیم برخورد به گونه‌ای نباشد که حیثیت شهروندان خدشه‌دار شود. سعی می‌کنیم با صحبت و فرهنگ‌سازی جهت حفظ منابع طبیعی مردم را متقاعد کنیم. ما سعی داریم با کدخدامنشی کار را پیش ببریم و اگر کار پیش نرفت از طریق قانونی و با قاطعیت برخورد می‌کنیم.
وضعیت سد سلمان فارسی چطور است؟
سد سلمان فارسی در محدوده سیاسی شهرستان قیر قرار دارد یک سد بتونی قوسی که موسس آن وزارت نیرو و شرکت سهامی آب منطقه‌ای فارس است. ذخیره سد چیزی حدود یک میلیارد متر مکعب است که الان هشتاد درصد سد به واسطه بارندگی زمستان و پاییز ۹۵ آبگیری شده است و از لحاظ تامین آب شرب، دغدغه‌‍ای برای تابستان آینده وجود ندارد و با کمبود آب مواجه نمی‌شویم. از این بابت که با کمبود آب مواجه نمی‌شویم خیال مردم راحت باشد، ولی از این بابت که این آب هم جزو منابع و ذخایر است و با توجه به این که ما از سال ۸۷ تا ۹۴ خشکسالی را پشت سر گذاشتیم و به غیر از سال ۹۵ شاهد نوسانات بارش‌ها بودیم، باید در حفظ منابع آب کوشا باشیم. منابع آب سطحی منابع پایداری نیستند و از لحاظ بارش‌های جوی ممکن است با نوسان مواجه شوند. باید مواظب باشیم و قطعا در بحث عدم اصراف آب به خصوص در بخش آب شرب شهروندان می‌بایست همت کنند.
و سخن آخر؟
دوم فروردین هر سال، روز جهانی آب است. شعار سال ۲۰۱۷ روز جهانی آب این است؛ «فاضلاب، طلای خاکستری» و این به واسطه اهمیتی است که منابع آب در سطح جهانی پیدا کرده است. این هشداری است که نهادهای بین‌المللی به مردم داده‌اند. سال‌های آتی سال‌های سختی در خاورمیانه خواهد بود.
خوشبختانه به دلیل تغییرات سیاسی داخلی و شروع به کار دولت تدبیر و امید، به واسطه تغییر نگرشی که ایجاد شد و فضای باز رسانه‌ای، این حساسیت حفظ منابع آب در بین مردم ایجاد شده است. در دنیا هم این مساله، مساله حساسی شده به گونه‌ای که امسال، سال ۲۰۱۷ را به این نام نامگذاری کردند. این سیاست کلی برای کلیه کشورهاست تا به این فکر باشند که در حین حفاظت از منابع آب، از منابع غیر متعارف شامل آب شور و فاضلاب نیز استفاده کنند و برای تصویه و استفاده مجدد از آن تلاش کنند.
امیدوارم که همین نامگذاری سبب خیر شود که مسئولین و مردم ضمن توجه به مصرف صحیح آب، از لحاظ ایجاد سیستم تصفیه‌خانه آب فاضلاب به ویژه در شهر گراش و از استفاده مجدد از روان‌آب‌های سطحی همت کنند.
در سال ۹۶ هم که سال «اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال» نامگذاری شده، در بخش تولید و اشتغال پایدار وظیفه ما سنگین‌تر شده است. برای این که باید از منابع آب زیرزمینی صیانت و حفاظت کنیم، چون از بین رفتن این منابع خیلی از زمینه‌های شغلی و تولیدی را دچار مشکل می‌کند.
جا دارد از سازمان‌ها و نهادهای فعال در این زمینه نیز تشکر کنم، به ویژه انجمن آبوان (انجمن آب و انرژی) که اعضای آن به صورت تخصصی مسائل را پیگیری می‌کنند و طرح‌هایی دارند. در ادامه از مردم و رسانه‌ها و انجمن‌های سطح شهرستان طلب کمک دارم که در راستای فرهنگ‌سازی مصرف آب و در راستای فرهنگ‌سازی حفظ منابع آب زیرزمینی ما را یاری کنند، چرا که باید برای نسل آینده نیز حفظ و نگهداری شود.
