هفت برکه (گریشنا): با افزایش سکته‌های قلبی و مغزی، راهی جز این نداریم که احساس خطر کنیم و سلامتی‌مان را جدی بگیریم. روابط عمومی دانشکده علوم پزشکی گراش گفت‌وگویی با محسن ایزدی، کارشناس مسئول بیماری‌های غیر واگیر معاونت بهداشتی، در مورد خطرسنجی سکته‌های قلبی و مغزی انجام داده است.
این گفت‌وگو را که در سایت دانشکده‌ی علوم پزشکی گراش منتشر شده است با هم می‌خوانیم:
ایزدی درباره برنامه خطرسنجی سکته‌های قلبی و مغزی در ایراپن گفت: «نتایج بررسی‌های اپیدمیولوژیک نشان می‌دهد که چهار بیماری غیرواگیر مهم شامل بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان‌ها ، بیماری‌های مزمن تنفسی و دیابت، سالانه مسئول بیست و هشت میلیون مرگ در جهان هستند. بیماری‌های فوق بیشترین سهم را در بار بیماری‌های غیرواگیر در طول ۱۰ سال آینده، در کشورهای با درآمد کم و متوسط دارند. براساس پیش‌بینی سازمان جهانی بهداشت(WHO)سرطان، بیماری‌های تنفسی و دیابت، در کشورهای در حال توسعه، بیشترین افزایش در مرگ ناشی از بیماری قلبی عروقی(CVD)رخ خواهد داد.»
وی افزود:«چهار بیماری فوق، به ویژه بیماری قلبی عروقی، همراه چهار عامل خطر رفتاری شامل کم تحرکی، تغذیه ناسالم، مصرف الکل و دخانیات مهم‌ترین علل مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیرواگیر هستند. به همین دلیل سازمان جهانی بهداشت کنترل این بیماری‌ها وعوامل خطر زمینه‌ساز آن‌ها را به عنوان هدف اصلی برای کاهش ۲۵ % مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیرواگیر تا سال ۲۰۲۵ تعیین کرده است.»
ایزدی تصریح کرد: «بسته مداخلات اساسی بیماری‌های غیرواگیر سازمان جهانی بهداشت (WHO-PEN*) در مراقبت‌های اولیه بهداشتی، یک گروه اولویت‌بندی شده از مداخلات موثری است که می‌تواند با کیفیت قابل قبولی ارایه شود و به تقویت نظام سلامت منجر شود. در حال حاضر، برنامه‌هایی که در مراقبت‌های اولیه بهداشتی ادغام شده‌اند، فقط بر یک عامل خطر مانند فشار خون بالا یا دیابت تمرکز دارند ولی نگاه ادغام یافته به عوامل خطر و بیماری‌ها و پیشگیری و درمان ادغام یافته آن‌ها سبب دستیابی به اهداف با هزینه کمتر و اثربخشی بیشتر می‌شود.»
محسن ایزدی در ادامه گفت:«رویکردهای مؤثر برای کاهش بار بیماری‌های غیرواگیر، شامل ترکیبی از مداخلات در سطح جامعه و مداخلات فردی هستند چنین مداخلاتی با هزینه کم و اثر بخشی زیاد در حال حاضر در دسترس بوده و شامل شناسایی و تشخیص زودهنگام بیماری‌های غیرواگیر با استفاده از فناوری‌های ارزان، روش‌های غیر‌دارویی و دارویی برای اصلاح عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر و داروهای قابل تهیه برای پیشگیری و درمان حملات قلبی و سکته مغزی، دیابت، سرطان و آسم هستند. اگر این مداخلات با فناوری ارزان به طور مؤثر ارایه شوند، به شکلی که مدیریت آن‌ها در مراقبت‌های اولیه بهداشتی (PHC) قابل انجام باشد، می‌توانند هزینه‌های پزشکی را کاهش داده و به بهبود کیفیت زندگی و بهره‌وری افراد منجر شوند.»
ایزدی افزود:«خطرسنجی سکته‌های قلبی و مغزی، ابزاری مناسب برای محاسبه میزان احتمال وقوع سکته قلبی یا مغزی در ده سال آینده است. با خطرسنجی سکته‌های قلبی و مغزی و مراقبت ادغام یافته بیماری‌های غیرواگیر، می‌توان منابع محدود مراقبت‌های اولیه بهداشتی را به سمت نیازمند‌ترین بخش جمعیت که بیشترین سود را از مداخلات می‌برند، هدایت کرد. بر اساس تخمین میزان خطر ده ساله وقوع سکته‌های قلبی و مغزی کشنده یا غیرکشنده، درباره شروع مداخلات پیشگیرانه و درمان برای گروه‌های در معرض خطر بالا،تصمیم‌گیری صورت می‌گیرد.
نمودارهای پیش‌بینی میزان خطر ده ساله سکته‌های قلبی و مغزی ابزاری برای طبقه بندی کلی خطر و مدیریت بیماری قلبی در مراقبت‌های اولیه بهداشتی (PHC) هستند. این نمودارها از شاخص‌های مهم که به آسانی قابل اندازه‌گیری هستند، برای محاسبه میزان خطر ده ساله سکته‌های قلبی و مغزی استفاده می‌کنند. این شاخص‌ها شامل سن، جنس، میزان فشارخون سیستولیک، وضعیت مصرف دخانیات، مصرف الکل، وضعیت ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲ و میزان کلسترول تام خون هستند. رویکرد کلی به عوامل خطر مهم، کارکنان بهداشتی را قادر می‌سازد تا افرادی را که در معرض بالاترین خطر بروز حملات قلبی، سکته‌های مغزی، قطع اعضاء و نارسایی کلیه هستند، مورد هدف و مراقبت قرار دهند.»
این کارشناس بیماری‌های غیرواگیر درباره‌ی برنامه خطرسنجی در ایران نیز گفت:«ارزیابی و مدیریت میزان خطر ده ساله سکته‌های قلبی و مغزی که با هدف پیشگیری از ابتلا به سکته‌های قلبی و مغزی کشنده یا غیرکشنده طراحی شده است، از طریق مراقبت ادغام یافته دیابت و فشارخون بالا، اختلال چربی‌های خون و چاقی و خطرسنجی در اولین سطح ارایه خدمت(بهورز/ مراقب سلامت) انجام می‌شود. بهورز/ مراقب سلامت در تمامی فعالیت‌های نظام بهداشتی به عنوان پیگیر سلامت افراد جامعه تحت پوشش، محور ارایه خدمات سلامتی به جامعه هدف می‌باشد، بدین ترتیب که ضمن ارایه خدمات اولیه به تمام جمعیت تحت پوشش، اقدامات و مراقبت‌های مربوط به هر فرد در سایر سطوح (در صورت ارجاع)را نیز ثبت و پیگیری می‌کند.»
محسن ایزدی تصریح کرد: «در حال حاضر برنامه خطرسنجی سکته‌های قلبی و مغزی از خانه بهداشت روستایی تا پایگاه سلامت شهری در تمام شهرستان در حال انجام است.»
در ارزیابی میزان خطر سکته‌های قلبی و مغزی، گروه هدف شامل افراد با سن ۳۰ سال و بالاتر هستند که دارای یکی از عوامل خطر از جمله ابتلا به دیابت و فشارخون بالا، دور کمر مساوی یا بیشتر از ۹۰ سانتی متر، سن بیش از ۴۰ سال، مصرف دخانیات، مصرف الکل، سابقه بیماری دیابت یا کلیوی در افراد درجه یک خانواده و یا سابقه حوادث قلبی عروقی زودرس در خانواده هستند.
برای مبتلایان به بیماری قلبی عروقی تایید شده توسط پزشک و کسانی که سابقه سکته قلبی یا مغزی دارند، ارزیابی میزان خطر انجام نمی‌شود چرا که این گروه از افراد در معرض خطر معادل سی درصد و بیشتر هستند انجام نمی‌شود زیرا این گروه از بیماران، در معرض خطر معادل سی درصد و بیشتر هستند.»
ایزدی در ادامه اظهار داشت:« بعد از انجام ارزیابی و صدور کارت خطرسنجی افراد به ۴ گروه تقسیم‌بندی می‌شوند: افراد با خطرکمتر از ۱۰ درصد(کم-سبز)، افراد با خطر ۲۰-۱۰ درصد(متوسط-زرد)، افراد با خطر۳۰-۲۰ درصد (زیاد-نارنجی)، افراد با خطر ۳۰ درصد وبیشتر(خیلی زیاد-قرمز)
اگر فردی در گروه با احتمال خطر کمتر از ۱۰ درصد باشد به معنی این است که طی ۱۰ سال آینده کمتر از ده درصد احتمال دارد دچار سکته قلبی یا مغزی شود. افراد با خطر ۲۰ % و بالاتر جهت ارزیابی‌های تکمیلی و اقدامات درمانی به پزشک ارجاع می‌شوند. و برای تمام افراد گروه‌های فوق آموزش‌های خودمراقبتی وسایر مشاوره‌های لازم ارائه می‌شود.»
