راه‌هایی برای پیشگیری از مسمومیت

گریشنا:یکم تا هفتم آبان ماه، هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها است. به همین مناسبت خانم دکتر مرضیه ایزدی معاون غذا و دارو دانشکده‌ی علوم پزشکی گراش در نوشته‌ای وضعیت‌ مسمومیت‌ها را بررسی کرده است.

به گفته دکتر دیناروند،ریاست سازمان غذا و داروی کشور؛آلودگی غذایی سالانه جان ۳۵۰۰۰ نفر از هم‌وطنان ما را می‌گیرد. این مرگ و میر علاوه بر مسمومیت‌های غذایی شامل سرطان‌های ناشی از مصرف غذاهای ناسالم حاوی رنگ‌ها ،نگه‌دارنده‌ها ، باقیمانده سموم و فلزات سنگین نیز می‌باشد.

طی سال‌های ۱۳۸۹تا ۹۱ به ترتیب ؛۶۰۳۵ و۶۱۷۳ و۵۴۱۴ نفر در اثر بروز انواع مسمومیت‌های دارویی و شیمیایی جان خود را از دست داده‌اند. بالا‌ترین مسمومیت در این حوزه مربوط به دارو بوده اما بیشترین مرگ و میر در مسمومیت با مواد مخدر گزارش شده است.

در سطح شهرستان گراش اولین مسمومیت شایع مسمومیت با غذا و بعد از آن با دارو و مواد مخدر است. اگر چه بسیاری از این مسمومیت‌ها توسط کادر پزشکی، درمانی کنترل شده و به مرگ منتهی نمی‌شود، اما خسارات جبران‌ناپذیری را به پیکره اقتصاد، سلامت و بهداشت جسمی و روانی جامعه و خانواده‌ها وارد خواهد کرد.

مسمومیت یکی از بیماری‌های شایعی است که روزانه شهروندان بسیاری در اثر آن روانه بیمارستان‌ می‌شوند؛ این در حالی‌ است که با رعایت بهداشت فردی و توجه به هشدارهای متخصصین به سادگی می‌توان از این بیماری خطرناک جلوگیری کرد، پیشگیری از مسمومیت در سلامت فرد و جامعه از اهمیت زیادی برخوردار است و می‌طلبد که بیشتر به زوایای پیدا و پنهان این بیماری خاموش اما خطرناک پرداخته شود.

مسمومیت در تعریف مجموعه‌ای از اختلالات بدن است که در اثر جذب ماده‌ای بیگانه که به آن سم گفته می‌شود بروز پیدا می‌کند.

شیوه جدید زندگی ماشینی و دسترسی آسان ما به انواع مواد شیمیایی، داروها، سموم و … بدون داشتن اطلاعات کافی از نحوه نگهداری، مصرف، عوارض، خطرات و هشدارهای مربوطه شیوع مسمومیت‌های اتفاقی و تعمدی را در جامعه به میزان زیادی افزایش داده است، گرچه بسیاری از این مسمومیت‌ها توسط کادر پزشکی، درمانی کنترل شده و به مرگ منتهی نمی‌شود، ولیکن خسارات جبران‌ناپذیری را به پیکره اقتصاد، سلامت و بهداشت جسمی و روانی جامعه خانواده‌ها وارد خواهد کرد.

مسمویت می‌تواند ناشی از دارو، مواد غذایی و گیاهان سمی، گازها، سموم دفع آفات و مواد شیمیایی و شوینده‌های خانگی و مسمومیت ناشی از سوء مصرف مواد مخدر، پرتوهای مضر، مواد افزودنی غیرمجاز و یا مجاز بیش از اندازه باشد.

مسمومیت با موادغذایی می‌تواند بر اثر آلودگی غذا در جریان تولید فرآورده‌های غذایی، تهیه و نگهداری مواد غذایی ایجاد شود، باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، مواد افزودنی غیرمجاز، فلزات سنگین، باقیمانده سموم نباتی از عوامل مهم ایجاد مسمومیت‌های غذایی به شمار می‌روند.

نوعی از مسمومیت غذایی موسوم به “بوتولیسم” از کشنده‌ترین مسمومیت‌هاست که بر اثر مصرف موادغذایی مانند سوسیس، کالباس، کنسروذرت، کنسرولوبیا، کشک خام و عسل طبیعی که در شرایط نامناسب و غیربهداشتی تهیه و نگهداری شده‌اند، ایجاد می‌شود.

گوشت یا مرغ نپخته یا نیم‌پز، فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه، میوه‌های نشسته و سبزی نشسته شایع‌ترین علل مسمومیت غذایی هستند.

راه‌های پیشگیری از مسمومیت غذایی : می‌توانید قدم‌های ساده‌ای برای دوری از مسمومیت غذایی بردارید از جمله اینکه میوه‌ها و سبزیجات را به دقت بشویید، میز محل درست کردن غذا، تخته‌های برش چاقو و وسایل آشپزخانه را پاک کنید، به طور مرتب دستهایتان و وسائل مورد استفاده‌تان را بشویید
از غذاهای بسته‌بندی شده که تاریخ مصرفشان گذشته است، استفاده نکنید، غذایی که در قوطی‌های کنسرو شده پف کرده و صدمه دیده نگهداری شده‌اند را مصرف نکنید غذاهای منجمد را در انتهای خرید به سبد خرید خود اضافه کنید تا در حین خرید گرم نشود.

پیشگیری از مسمومیت‌های ناشی از داروها:

  انواع موادشیمیایی و داروها نیز می‌تواند ایجاد مسمومیت کنند، عوارض ناشی از این قبیل مسمومیت‌ها اغلب در درازمدت و به آهستگی ظاهر می‌شود، با توجه به انواع مسمومیت‌ها توصیه‌هایی در خصوص پیشگیری از مسمومیت‌های ناشی از داروها ارائه شده است. با مصرف خودسرانه داروها بدون تجویز پزشک سلامت خود را به خطر نیندازید؛ مقادیر بالای برخی از داروهای به ظاهر کم خطر می‌توانند برای فرد کشنده باشند، شایع‌ترین علت بروز مسمومیت در جهان مصرف داروها بیش از مقادیر درمانی است.

داروها را دور از دید و دسترس کودکان و در ارتفاع بالا و در کمد مجهز به قفل نگهداری کنید، در هنگام بیماری کودکتان مراقب باشید تا دز تکراری دارو به وی ندهید، داروهای خود را مقابل چشم کودکان نخورید؛ چرا که کودکان از رفتار بزرگسالان تقلید می‌کنند وممکن است دور از چشم والدین داروها را به دهان ببرند. اگر به کودک خود دارو می‌دهید به او تفهیم کنید که این داروست و از کلماتی مثل آبنبات، شکلات یا خوراکی استفاده نکنید. از قرار دادن دارو در کیف دستی پرهیز کنید تا مانع خورده شدن دارو توسط کودکان شود. بهتر است داروهای بیمار افسرده یا بیمارانی که تعادل رفتاری ندارند یا افرادی که سابقه اقدام به خودکشی دارند را دور از دسترس ایشان قرار دهید و مراقبت دقیقی در خصوص میزان داروی مصرفی ایشان به عمل آورید.

بر مصرف داروی افراد مسن خانواده نظارت داشته باشید، چرا که آنها به دلایلی ممکن است داروی خود را به اشتباه به طور تکراری مصرف کنند، تشابه ظاهری شکل داروها، ابتلا به فراموشی، عدم اطلاع از نام داروها بی‌سوادی یا کم‌سوادی یا خوانا نبودن مقادیر مصرفی دارو مندرج روی جعبه دارویی از جمله این دلایل محسوب می‌شود، بهترین کار برای پیشگیری از خوردن دوز تکراری دارو یادداشت کردن دفعات مصرف دارو یا قرار دادن قرص‌ها در داخل جعبه‌های مخصوص تقسیم‌بندی شده (برحسب صبح،عصرو شب) است.

مسمومیت در اثر گاز

برای جلوگیری از مسمومیت ناشی از گازها حتماً از وسایل گرمازایی استاندارد استفاده شود؛ چرا که نقص فنی در وسایل حرارتی موجب تولید گازهای سمی و کشنده می‌شود، تهویه مناسب در هر مکانی که وسایل گرمایی در آن نصب می‌شود باید به گونه‌ای کار کند که تهویه هوا به درستی صورت گیرد.

برخی از گیاهان تزئینی موجود در آپارتمان ها و باغچه ها مانند خرزهره، دیفن باخیا می توانند سبب بروز مسمومیت در انسان شوند. سعی کنید نام گیاهان موجود در محیط کار و زندگی خود را بدانید تا در موارد بروز مسمومیت به گروه پزشکی اطلاع دهید.

پیشگیری از بروز مسمومیت با  مواد شیمیایی و شوینده های خانگی

در هنگام استفاده از فرآورده های شیمیایی و سموم مختلف اعم از سموم خانگی یا صنعتی، حتماً در نور کافی برچسب روی بسته بندی را مطالعه نموده سپس مصرف نمائید.

در هنگام استفاده از مواد شیمیایی و فرآورده های شوینده و پاک کننده پنجره ها را باز کنید تا هوا به خوبی در محیط جریان داشته باشد.

از اختلاط مواد شیمیایی مانند جوهر نمک و جرم بر با  فرآورده های سفید کننده جداً خودداری کنید. بخارات و گازهای ناشی از این اختلال بسیار سمی و خفه کننده می باشد.