هفت‌برکه: با انتشار مطلبی با عنوان «سه پرده از تماشاخانه‌ی ناخودگاه جمعی» به قلم مسعود غفوری در سایت گریشنا، که در آن شیوه‌ی مدیریت الله‌قلی‌خان، اولین شهردار گراش، برجسته شده بود، دو تن از خوانندگان انتقاداتی به شیوه‌ی کار و مدیریت الله‌قلی‌خان وارد کرده بودند (مطلب و نظرات در اینجا). در پاسخ به این انتقادات، میرزا اکبری، روزنامه‌نگار باسابقه و از تاریخ‌نگاران ورزش گراش، مطلبی را در جواب این دو خواننده برای گریشنا ارسال کرده است. او در این یادداشت، الله‌قلی‌خان را پدر گراش نوین می‌نامد و اقدامات او را برای تبدیل گراش به یک شهر مرور میکند.
میرزا اکبری: در مورد پرده اول تماشاخانه‌ی ناخودگاه جمعی، در خصوص آینده‌نگری زنده‌یاد حاج الله‌قلی‌خان مقتدری، شهردار گراش در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی، به اختصار به نقد دو دیدگاه جناب «حقیقت» و «گراشی» اشاره میکنم تا سره از ناسره تمیز داده شود.
اظهارات جناب حقیقت لااقل برای من گنگ و نامفهوم است که گفته «چه کسی الله‌قلی‌خان را به گراش آورد؟» حاج الله‌قلی‌خان فرزند همین آب و خاک بود و قرار نبود کسی او را به گراش آورد! وی عشق و علاقه به زادگاهش را از پدر به ارث برده بود و با تمام وجود به مردم این شهر دلبسته بود و بحق خدمات ماندگار وی به زادگاهش بر هیچ شهروند منصفی پوشیده نیست.
خان گراش در برهه‌ای از زمان به یاری مردم این دیار شتافت که گراش قصبه‌ای بیش نبود. اما همت و غیرت والای این بزرگ‌مرد بود که گراش را از بافت قدیمی خارج و آن را به شهری زیبا و مدرن بدل کرد. در واقع خشت زیربنای گراش امروزی به دست توانمند این مرد گذاشته شد. خیابان‌کشی بخشی از ده‌ها خدمت ماندگار این بزرگ مرد بود. لوله‌کشی آب شیرین در دهه چهل؛ احداث حمام مدرن با دوش آب که بر دیو کریه انواع بیماری‌ها از تراخم گرفته تا پیوک و کچلی خط بطلان کشید؛ و…
جناب حقیقت، به زعم شما حکم اعدام الله‌قلی‌خان چه ربطی به دادگاه‌های خلخالی داشت؟ ایشان پس از انقلاب بازداشت و به شیراز اعزام و با پیگیری‌های حضرت آیت‌الله آیت‌الهی، امام جمعه فقید لارستان، آزاد گردید. در ثانی مگر جرم خان گراش به جز خدمت به مردم زادگاهش چه بود که حکم اعدام بگیرد و بقول شما توسط شخص ناشناخته‌ای از مرگ رهایی یابد؟
و اما «گراشی» گفته یکی از اشتباهات شهردار آن زمان، تبدیل رودخانه خهرویه به خیابان بود که می‌توانست با کمترین هزینه مسیر خیابان را تغییر دهد. جناب گراشی، من نمی‌دانم شما چند سال دارید و تا چه اندازه از بافت و خانه‌های آن روز گراش اطلاع دارید و بدون تحقیق و مطالعه نظر کارشناسانه ارائه می‌دهید و بر آن صحه گذاشته‌اید! برادرجان، کدام اعتبار و هزینه؟ زمانی که خان گراش اقدام به خیابان‌کشی کرد، به نقل از حسابدار وقت شهرداری جناب عباس‌خان حسن‌زاده، تمام موجودی شهرداری گراش پانزده هزار تومان بود که آن هم خرج تخریب منازلی کرد که در جوار رودخانه به قول شما «منه خئره» قرار داشت. تدبیر و ژرف‌نگری شهردار وقت بود که با حداقل اعتبار دست به ریسک زد تا خیابانی به وسعت امروز احداث نماید که اگر خیابان گراش با تنها خیابان آن روز مرکز شهرستان (لار) مقایسه کنید، به روان پاک آن بزرگ‌مرد درود می‌فرستید که دست به چه اقدام بزرگی زده بود.
بدون تردید باید از زنده یاد حاج الله‌قلی‌خان به عنوان پدر گراش نوین یاد کرد که نخستین خشت زیربنای گراش امروزی را بنا نهاد.
بزرگش نخوانند اهل خرد
که نام بزرگان به زشتی برد
با سلام .آقای میرزا اکبری ضمن احترام به شما و نوشته هاتون میخواستم بگویم منظور ما را متوجه نشده اید من اگر بحث از اوردن ایشان از لار به گراش کردم منظورم این بود که برای امدنش باید مقدماتش فراهم می شد.مثلا اگر مرحوم دکتر اقتداری اگر توسط آقایان صادق رحمانی و غفوری و خواجه پور و… تلاش آنان برای شناساندن نبود شاید ایشان ناشناس برای گر اش از دنیا میرفتند و تلاش آنان که معرفی کردند و تلاش کردند مهم هست همانطور که ان زمان طرف در به دری کشیدند و خانه شان را در خیابان درمانگاه تقدیم ایشان کردند تا به گر اش بیایند و شهردار شوند و حمایت ما را می طلبد و یا شهردار کنونی اگر آقای حسنی نبودند و قول های مساعد نمی دادند شاید از شهر بزرگ شیراز به شهر کوچک گراش نمی آمدند و در طول پست ایشان فعالیت های خوبی شاهد هستیم .یا همان پزشکان متخصص اگر امکانات برایشان مهیا نمی کردند مرحوم شیخ انصاری شاید به گر اش نمی آمدند و شاهد پیشرفت بیمارستان نبودیم .بعدش من اگر اونجا گفتم انتقاد صریح می کنم که آیا تلاش و عظمت ایشان باید بخاطر اینکه مثلا کمی با جناح قبل انقلاب بود نادیده گرفته شود و حکم اعدام ببرند و همانطور مستحضرید بسیاری افراد مثل ایشان اول انقلاب از دست رفتند و ایشان هم بخاطر بودجه و نامه نگاری با شاه زمان داشت حکم را این چنین برایش می بریدند و میخواستم بگم این عدالت نبود و اگر آیت اللهی نبود شاید ایشان بالای چوب دار بودند و کسی هم بالا برود انگ ضد انقلاب می زدند و چرا روحانیون شهرمان سکوت کردند و من انتقادمان به این افراد هست و الله قلی خان همیشه در قلب گر اش هستند و او موجب شد دهکده اون زمان گر اش سروسامان بگیرد و شکل شهر شود .
پاسختان بسیار متین و واقع بینانه بود . همانطور که جناب اکبری – که خود نیز الحق پدر ورزش گراش هستند – فرمودند هیچ کسی نمیتواند زحمات و خدمات این مرد بزرگ (الله قلی خان) را نادیده بگیرد و انکار کند . لطفا” اون خان و خان بازیهای بعضا” اغراق شده ای که در تلویزیون نشان میدهند را به همه جا تعمیم ندهید . اینها از جنس مردم بودند . ضمنا” فراموش نکنید اینها از من و شما گراشی تر بودند و هستند ! (اجدادشان)
جناب اکبری چند مورد رو خدمت شما عرض کنم .
١- کار اشتباه ، بی بودجه یا با بودجه ،،امری اشتباه و غیر قابل پذیرش هستش، تبدیل رودخانه مئنه خئره به خیابان از اشتباهات اساسی است که اگر خدایی نکرده سیلی جاری شود خسارات زیادی رو به همراه خواهد داشت .
٢- تشکیل شهرداری ها به دوره قاجار بر می گرده ، با گذشت زمانی قابل توجه از قانون مجلس شورای ملی در ایجاد بلدیه ها ، ایجاد چن متر خیابان از ابتدای بولوار سپاه تا بعد از خیابان درمانگاه ، کار خاصی نیست .
٣- گراش نه تنها دور افتاده نبوده بلکه محل تجمع و زندگی خوانین وابسته به نظام پهلوی نیز بوده ، اما بی توجهی به مردم و عیاشی و خوشگذرانی اکثر خوانین مردم رو از داشتن امکانات اولیه هم محروم کرده بود .
۴- اگر مردم گراش در جهل و نادانی بودند نتیجه حاکمیت بیشتر از صد ساله خوانیین بوده . زندگی ارباب و رعیتی مردم رو پا پتی بله قربان گو کرده بود
سلام چند وقته تو گریشنا جز آقای رحمانی و خان‌ها چیز دیگری نمیبینیم نشریه شده به یک نشریه یک سویه و منفعل خیلی افراد کارهای بزرگی انجام دادن که واقعا نیازی به اسم بردن نیست چون هر کی برای رضای خدا کار میکنه نیاز به مطرح کردن خودش نیست وای به حال زمانی که کار ما غیر خدایی باشه که الان نشریه بر همین منواله ، ما هر چی تو فیلم ها میبینیم خان ها جور دیگه توصیف شدن حالا مال گراش فرقه الله و اعلم
با سپاس از جناب حقیقت . زنده یاد حاج الله قلی خان مقتدری گرچه مدتی در شهر لار زندگی می کرد . لیکن فرزند همین اب و خاک بود . هنگام ورودش به گراش ابتدا در خانه مرحوم حاج بابا حسن حسنی سکنی گزید . سپس به منزل مرحوم شیخ عبدالله انصاری محل حالیه پاساژ حاج صفدر قائدی و سپس تا ساخت منزل شخصی در انتهای خیابان درمانگاه مجددا ساکن خانه مرحوم شیخ انصاری جنب منزل عبدالغفور غفاری شد . چنانچه حافظه ام یاری کند فکر کنم شخص مورد نظر همان شیخ عبدالله انصاری باشد که از قدیم الایام با خان گراش مراودت و دوستی داشت . در مورد شهردار شدن مرحوم الله قلی خان طی سفر استاندار وقت فارس مرحوم پیرنیا در سال ۱۳۴۴ خورشیدی به گراش با ارتقا دهستان گراش به شهر موافقت می کند و طی حکمی حاج الله قلی خان را بعنوان نخستین شهردار گراش منصوب و معرفی می نماید . متاسفانه در بحث ارج و قدرشناسی از بزرگان خود ما کارنامه قابل قبولی از خود بجای نگذاشته ایم چنانچه جنابعالی نیز بدان اشاره نموده اید اگر نبود همت و تلاش چند جوان فرهیخته و با دانش نظیر دکتر رحمانیان . جناب عبدالله صلاحی . دکتر غفوری . اقای شاه محمدی و …. چه بسا نام زنده یاد دکتر احمد خان اقتداری پدر مطالعه خلیج فارس نیز برایمان نا اشنا می ماند . بهر حال جناب حقیقت امیدوارم از حقیر دلخور و نگران نشده باشید چون ظاهرا من و شما اهدافی مشترک دنبال می کنیم . با ارزوی موفقیت جنابعالی .
آقای دانشجو کمی تند رفتند.خوب الان آقای دانشجو با سوادشان طرحی تهیه کنند بگویید مثلا برای رفع این مشکل چیکار کنیم .نه الله قلی فردی دلسوز بوده هست و شاید خودمان نبوده ایم ولی از ایشان گل شنیده ایم .
کاش به خاطرات الله قلی خان مراجعه می کردید که خودشان اقرار داشتند در زمان پهلوی برای شهردار شدن هر کسی رشوه بیشتر می داد و کمتر هزینه درخواست می کرد، شهردارش می کردند.
خوانین به اقرار خودشان، با پایمال کردن حق گراش و فشار و زور گویی به مردم و رعیت و نوکر حساب کردن سایرین چند صباحی حس قدرت طلبی خود را ارضاء می کردند .
اینکه سی سال شهردار باشی و یک خیابان چپ و چوله بکشی آنهم در مسیر رودخانه و از جیب مردم ، هنر نیست که حالا بعضی هی به خوانین نام پدر می دهد .
بالاخره احمد خان پدر گراش است یا الله قلی خان یا … ؟
معمولا افراد با سواد و تحصیل کرده به جای فرا فکنی مطالب خود را بر اساس شواهد و مستندات تنظیم و ارائه می کنند و یقینا جنابعالی نیز از این قاعده مستثنی نیستید . جناب دانشجو شما حتی ابتدایی ترین اصول اخلاقی را زیر پا گذاشته و با به عاریه گرفتن نام دانشجو به رجز خوانی پرداخته و احداث اولین خیابان شهر که قدمت ان به ۵۰ سال قبل می رسد به زعم خود اشتباه محض خان گراش می دانید ممکن است بفرماید که این نگاه کارشناسانه از چه کسی به ودیعه گرفته اید . جناب دانشجو شکل گیری اساس شهرداری ها در دوره قاجاریه چه ربطی به موضوع مورد بحث دارد وقتی که دهستان . بخش و یا شهری شرایط داشتن ارتقا نداشته باشد نمی توان به صرف داشتن سابقه و پیشینه شهرداری به مقصود نایل امد با توجه به اینکه جمعیت انروز گراش بیش از پنج هزار نفر نبود تدبیر و اینده نگری خان گراش بود که در جریان سفر استاندار وقت فارس مرحوم باقر پیرنیا به گراش سال ۱۳۴۴ خورشیدی حاج ا… قلی خان فرصت را مغتنم شمرده و خواسته همشریانش در قالب تاسیس شهرداری به استاندار پیشنهاد نمود و مورد موافقت قرار گرفت تا عمران و ابادانی گراش در دستور کار مدیر باکفایتی چون خان گراش قرار گیرد . یعنی همان راهی که دکتر علی اصغر حسنی چهار دهه بعد در دوره نمایندگی اش در مجلس شورای اسلامی پیمود و بخش
گراش را به شهرستان ارتقا داد.که این اقدام ارزشمند دکتر حسنی بعضا توسط عده ای کم رنگ جلوه داده می شود . جرا ؟ چون بغض و حسادت قوه تخیل را از ما می گیرد . بدون تردید نقش تاثیر گذار این دو بزرگ مرد در عرصه عمران و ابادانی شهر بر هیچ شهروند منصفی پوشیده نیست و برای همیشه در حافظه تاریخ و مردم قدرشناس گراش به یادگار خواهد ماند حال چه من و شما موافق و یا مخالف ان باشیم . گذشت زمان می تواند بهترین قاضی و داور باشد چون خدمات خان گراش بقول شما به کشیدن چند متر خیابان منتهی نمی شود . ساخت حمام بهداشتی زنانه و مردانه که مردم را از انواع بیماری ها رهایی بخشید . تعمیر و بازسازی بقعه شیخ عبدالله انصاری و مدرسه علمیه چهارده معصوم که یادگار اجدادش بود . تخریب قبرستان مخروبه مرکز شهر و تبدیل ان به باغ ملی و مهمتر از همه لوله کشی اب شیرین که شهرهای مجاور حسرت انرا داشتند با توجه به شرایط انروز گراش فقط مدیریت مردی چون مرحوم حاج الله قلی خان میطلبید و بس .
و اما جناب دانشجو با کمی دقت و مطالعه متوجه خواهی شد که مرکز حکمرانی خوانین گراش لارستان بوده نه گراش ! که به ناحق زبان به تهمت و افترای خاندانی گشوده اید که سالیان دراز با خلوص نیت و ارادت به مردم و ائمه معصومین با برگزاری مراسم سوگواری حضرت ابا عبدالله حسین ( ع ) بخصوص در ایام تاسوعا و عاشورا و یاداوری حماسه حضرت حسین ابن علی( ع ) و یاران باوفایش در واقعه کربلا و زنده نگهداشتن مراسم سنتی محرم و صفر در خانه قهرمان خان و ساخت بناهای علمی و مذهبی نظیر مساجد . حسینیه ها . مدرسه علمیه . اب انبار و ده ها مورد مشابه در شهرهای لار و گراش و روستاهای تابعه و پایین اوردن پرچم انگلیس و به جای ان برافراشتن پرچم پر افتخار ایران در بوشهر توسط حاج علیرضا خان گراشی فرزند فتحعلی خان به تعبیر شما می تواند مصداق عیاشی و خوش گذرانی خوانین گراش قلمداد کرد . . نقل است که از مرحوم زادان خان پرسیدند
چه حکایتی است که می گویند مردی و مردانگی زیبنده شما است . مرحوم زادان خان پاسخ می دهد برای اینکه تا کنون بند شلوارم به روی نامحرم باز نشده این سند زنده ای بر عفت و پاک دامنی خاندانی است که در کمال وقاعت بر ان هنگ عیاشی زده اید و سخن اخر در مورد وابستگی خوانین گراش با حکومت رضا شاه . شاید تاریخ کلات و جنگ شانزده روزه مرحوم زادان خان و ارتش تا بن دندان مسلح رضا خان در ابان ماه سال ۱۳۰۸ شمسی شنیده باشید که زادان خان خود و یارانش با وفایش بخاطر حفظ ناموس و شرف مردم این دیار جنگیدندو عاقبت در مبحس رضا شاه جان بر سر ارمان و اعتقادش گذاشت تا امروز در دادگاه شما به هواداری از خاندان پهلوی متهم گردد ! ایا وقت ان نرسیده که عینک بدبینی از چشم برداشته و از منظر دیگر به خدمات انان نگریست تا به صرف داشتن پسوند خانی بیرحمانه مورد حمله کسانی چون شما قرار نگیرند هر چند همه می دانند که شمار افرادی با دیدگاه جنابعالی از تعداد انگشتان دست تجاوز نمی کند .
سخن دان پرورده پیر کهن
بیندیشد ان گه بگوید سخت
مزن بی تامل به گفتار دم
نکو گوی . اگر دیر گوی چه غم
میرزا اکبری
یک خیابون کشیدن که هنر نداره کارشون همین بوده اگه مثل لار درست و حساب شده خیابون میکشیدن یک حرفی که تنها شهر بدون کوچه هست و همیشه تو جدول ها هست شهر بدون کوچه جوابش لار هست نه خیابون کشی گراش که نواقصش آشکاره و نیازی به تعریف و تمجید نیست
کسانی که انتقاد می کنند از کار ایشان به قول قرآن باید تعبیر نمی دانند را به کار برد .خدمات ایشان برای ما نسل هفتادی ارزنده می باشد و به خوبی به ما منتقل شده هست و من تمام صحبت های آقای میرزا اکبری را شنیده ام و همش صحت دارد و ایشان عین واقعیت می گویند .اگر من جا الله قلی خان بودم این همه فحش ناموس برای یک خیابان کشی به جان نمی خریدم و اینکه اینقدر فرهنگ آن زمان پایین بوده می گفتند خیابان می خواهیم چیکار این کوچه ها اندازه یک خر رد شدن را دارد .قدیم به این کوچه ها خره می گفتند چون اندازه یک الاغ رد شدن را داشت و چه اشک ها و زحمت ها که برای اب از برکه اوردن را قدیما نکشیدند که ایشان لوله کشی آب کرد و باعث خوشحالی مردم شد .ایشان آینده نگری کردند و همیشه در قلب مردم هستند و آقایان علی و گراشی معلوم نیست کی هستند.شهر بدون کوچه کی گفته لار هست اگر شهر قدیم جز لار نبود می شد گفت ولی شهر لار کوچه زیاد دارد و اینان همش الکیه.خیابان وحدت برید پس اون چیه .
سلام این اخرین پاسخ بنده به لاطائلات شما و هم فکرنتان خواهد بود چون احساس میکنم شما قصد خود نمایی و مطرح شدن دارید و ناخودگاه من ملعبه این بازی شده ام .
علی اقا واقعا کشیدن یک خیابان هنر نمی خواهد چون بقول شما شهر لار بدون کوچه است و در جدول هم می اید ! شهر لار یا شهر جدید لار ؟ در جریان زلزله لار در سال ۱۳۳۹ و تخریب اکثر منازل اهالی . دولت وقت بخاطر خرابی ها بسیار چاره را در ان می بیند تا با تاسیس شهر جدیدی در ۵ کیلو متری با نظر کارشناسان فرانسوی به شهر جدید شهره می شود و تنها شهر بدون کوچه ایران لقب می گیرد . علی اقا بنده تاکید میکنم پیش از قلم فرسای مقداری مطالعه و تحقیاقت بد نباشد و بعدا اظهار نظر بفرماید و جناب گراشی که با مرور کتاب خاطرات خان گراش . نویسنده اعتراف می کند شهردار شدن در اندوره بستگی به دادن رشوه بیشتر بود . سوال من این است که چرا اجداد و نیاکان شما که این همه دغدغه شهر داشتن با پرداخت رشوه بیشتر بر مسند شهرداری گراش تکیه نزدند که الله قلی خان از راه برسد و انرا غصب کند و به تعبیر شما سی سال با فشار و زور گویی بر مردم حکومت کند . شهرداری گراش در سال ۱۳۴۴ تاسیس شد و با احتساب اشغال سی ساله الله قلی خان بایستی خان گراش تا سال ۱۳۷۴ شهردار گراش باشد در حالیکه وی در سال ۱۳۵۶ بنا به تصویب انجمن و شورای شهر جای خود را به حسن نجفی یکی از فرهنگیان ادربایجانی ( تبریز ) که در این شهر به تدریس مشغول بود داد . ادمی از داشتن این همه اطلاعات در مورد شهر و زادگاه خویش متحیر می شود .
گرچه ادعای شما و همفکرنتان انقدر ساده لوحانه و بی اساس است که نیازی به پاسخ دادن نبود . اما از این پس هر چقدر می خواهید عقده گشایی کنید تا مردم بیشتر به هویت بی نام و نشانتان پی ببرند . واسلام . اکبری
سلام خدمت اقا /خانم حقیت اگه یک سرچ ساده کنید میتونید به این مطلب برسید و بدون داشتن اطلاعات عمومی نظر ندید بله منظور همون شهر جدید هست ولی بطور کلی از لار بعنوان شهر بدون کوچه یاد میکنن
بله درسته شهر بدون کوچه لار هست که بعد از زلزله سختی که در لار اومد شهر جدید رو بنا کردن بدون کوچه
واقعا بعضی گراشی ها لار را امپراطور فرض می کنند .شهر گراش هم بافت های زیبا روی کلات دارد و از نظر زیبایی در خودش بی نظیر هست و لار شهر بدون کوچه نیست فقط شهرک جدیدش جون بعد زلزله بوده به صورت بدون کوچه که مشهور شده که معایب خاص خودش دارد .بعدش من همان شهر جدید کوچه هایی نشونتون میدم که به بن بست میرسد و به کوه برخورد میکند .لطفا میدان کلبه بروید سمت راست خانه هاش به کوه منتهی می شود و بن بست هست .من خودم لار بزرگ شدم نمیخواد به من بگید .لار از نظر جمعیتی ۵۷هزار نفر و گراش ۳۲هزار نفر هست و از لار غول نسازید .شما به شهرهای دزفول و رفسنجان سر بزنید متوجه می شوید که لار خیلی کوچک هست و اصلا جز ساختمان جدید پیشرفت نکرده هست .شرکت های که در دزفول هست و تولیدی ها هیچ جا نیست .شهرهایی هستند مثل کاشان و دشستان و همان جهرم بسیار سرتر از لار هستند و حتی زیباتر .سرچ اینترنت همه چی می آرد ولی ببینم کی نوشته هست .